Beeldvorming, sensibilisering en bestuurscultuur
Beeldvorming, sensibiliseren en bestuurscultuur … – Beste Rob,
Het heeft enkele weken geduurd alvorens ik je weer kan antwoorden. Weken waarin ik een achterstand in het lezen van boeken heb weggewerkt, een essay voor een vriendin heb geschreven en een zaak – die mij de afgelopen tien jaar als een rotsblok om mijn nek hing – heb afgehandeld. Een drukke tijd dus, die nog werd verhevigd doordat ik de zestig aantikte en ik me ineens besefte dat dit feit me een enorme boost gaf: Het leven begint pas bij zestig …
Brief Loek Borrèl aan Rob Vrolijk
Dus even geen politiek op mijn bordje? Ben je gek. Ik adem politiek en dat zal zo wel blijven tot ik mijn laatste adem heb uitgeblazen. Dat klinkt nogal dramatisch, maar het is nu eenmaal zo. Erger me dan ook niet over de politiek. Hopen mensen ergeren zich wel aan die Haagse politici. Ik verbaas me slechts iedere keer weer dat verkiezingen nauwelijks leiden tot nieuwe gezichten en inzichten. De extremen mogen dan wel weer meer stemmen behalen, de middenpartijen – het grijze midden – vormen jaar in jaar uit de regering.
Oude politiek
Daarom voel ik me geroepen om toch wat terughoudend te zijn over een ‘andere bestuurscultuur’ waarin Mark Rutte leiding zou kunnen geven. Natuurlijk, je hebt gelijk dat bijna 2 miljoen Nederlanders op Mark Rutte hebben gestemd, dat de VVD veruit de grootste partij is geworden en dat het dan ook niet meer dan democratisch rechtvaardig is dat hij zijn vierde kabinet mag gaan vullen. Ik zal er geen dag om treuren, hoewel ik zeker niet tot de groep van bewonderaars behoor van deze politicus. Maar een goed alternatief is er niet. Ik had nog wel even het idee dat Sigrid Kaag een goede premier zou kunnen zijn, maar zij heeft in goed vier weken een beeld van haarzelf weten neer te zetten, waarin oude politiek overheerst. De mensen in het mijn geliefde Niger zouden er van opkijken als ze echt was veranderd…
Gemiddeld
Rutte staat niet op eenzame hoogte, maar hij is gewoon het zinnebeeld van de gemiddelde Nederlander. Een niet boven het maaiveld uitkomende politicus, die precies weet hoe hij de gemiddelde Nederlander moet behagen. Vandaar dat-ie op zijn renfiets, in een alledaags kloffie, met een appeltje in de hand naar het Catshuis trapt. Dat vinden Nederlanders mooi, cool. Mark op de renfiets, Wobke op schaatsen, Sigrid dansend op een tafel, Jesse in een knalgele joggingpak, Geertje met zijn katten en Liliane vrolijke hossend tijdens het Maastrichts carnaval. Dat uitzonderlijk gewone, dat charmeert de Nederlander. Ik daarentegen begrijp er niks van. Dat eeuwige gemiddelde, dat grijze, dat – doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg – dat maakt dat wij Nederlanders niet echt een keuze weten te maken. Terwijl we nu eigenlijk mensen, politici, nodig hebben die gezamenlijk met een visie op de toekomst komen. Die de democratische verstarring weten te doorbreken en politiek bedrijven die iets voor de burger betekent en niet andersom. Laat nu eens zien wat je met het land wilt, zodat jongeren zin krijgen in die toekomst…
Inschattingsfout Hoekstra
‘Sensibiliseren’ is samen met ‘beeldvorming’ en ‘bestuurscultuur’ toch wel de meest aangehaalde woorden in de afgelopen weken. Kende ik nog niet, ‘sensibiliseren’. Toch mooi dat Hoekstra dat woord een plaats heeft gegeven in het dagelijkse gesprek. Want verder heeft hij in zijn optreden als nieuwe leider van het CDA zo goed als niets voor elkaar gekregen. Hij gaat nog steeds door het stof voor ‘onze’ Pieter Omtzigt en denkt nu dat hij een sleutelpositie kan innemen door tijdens de formatie af te wachten. Ik denk wederom een inschattingsfout…
HTW
Herman Tjeenk Willink – HTW voor intimi – vergaste ons afgelopen vrijdag met zijn eindverslag over de verkenning van een nieuw kabinet. Zijn schets over beeldvorming van de politiek, waarbij incidenten breed worden uitgemeten, terwijl de politiek eigenlijk zou moeten gaan om ‘het oplossen van maatschappelijke problemen’. HTW schetst een volk dat vooral naar zichzelf kijkt, terwijl de grote problemen – zoals de ‘groeiende maatschappelijke tegenstellingen, het klimaatvraagstuk, het functioneren van de overheid zelf’ – prioriteit vereisen.
Vertrouwen
Het gaat om vertrouwen tussen overheid en de burger. Daarvoor dient de overheid ‘te zeggen wat ze doet en te doen wat ze zegt’. Het is een eindverslag dat me in zeker mate weet te bekoren. Niet dat ik meteen geloof dat de politiek morgen zal veranderen, dat media niet hijgerig de laatste incidenten in de samenleving uitstallen en dat de sociale media het beerputje niet verder opengooien. Maar het stuk geeft een indicatie dat er wordt nagedacht over de ingeslopen verstarring in het democratisch handelen dat de afgelopen decennia heeft plaatsgevonden. Dat GroenLinks en PvdA in een motie een aanzet geven om de bestuurscultuur in Den Haag te willen hervormen, is misschien naïef, maar Klaver en Ploumen zijn misschien straks gesprekspartners in het formatieproces en weten de ogen van het volk op hun handelen gericht als het gaat om de politiek weer voor de burger te maken en niet andersom.
Boetedoening
Of Rutte de aangewezen persoon is om leiding te geven aan het proces van een andere bestuurscultuur, is nog maar de vraag. Aan hem hangt natuurlijk wel de muffe geur van de ‘oude’ politiek. De Rutte-doctrine is niet voor niets een manier van handelen die mede heeft geleid tot ‘stil houden’, ‘leugentjes om bestwil’, ‘Haagse regels die burgers potentiële fraudeurs maken’, enz. Hij zal keer op keer gewantrouwd worden om zijn politiek handelen, totdat er daadwerkelijk een politiek ontstaat waarbij er geluisterd wordt naar de burger. Zijn boetedoening in het debat van donderdag vond ik soms gênant om aan te horen. Het riep bij mij vooral ook de vraag op waarom hij er nu pas mee komt en vooral waarom hij tien jaar lang als premier dacht dat wat hij deed wel door de beugel kon?
Het vervolg …
HTW heeft zijn eindverslag aan de Kamervoorzitter overhandigd en het is nu aan de politiek om aan te geven of ze gaan voor de inhoud, de toekomst en de burger. Niet meer een dichtgetimmerd regeerakkoord, maar een programma op hoofdlijnen, waarmee de eigen rol van de Kamer recht wordt gedaan. Ik zou er voor pleiten, maar durft Rutte dit echt aan?
Rob, je ziet mijn terughoudendheid. Wat denk jij hier eigenlijk van?
Foto door form PxHere
Lees de vorige brief van Rob: Tien jaar Rutte en het morele failliet van Nederland?
Schrijf je in voor de nieuwsbrief!
En krijg het boek ‘Zoete inval. Als in Uden de pot kookt, bloeit de vriendschap’ cadeau!
