Debatcentrum De Grens   Opinie    Nieuws   Interviews    Contact

Lijsttrekker Water Natuurlijk Ernest de Groot:

‘Het milieu is geen links item, het gaat over een leefbare toekomst voor volgende generaties!’

Door Loek Borrél en Rob Vrolijk

‘Misschien is het de voorzienigheid. Misschien ook heeft de vijfenvijftigjarige Ernest de Groot er z’n hele leven op aangestuurd. Waarschijnlijk ligt de waarheid in het midden. Maar het is zeker geen toevalligheid dat hij tweede dijkgraaf is bij het waterschap Aa en Maas en dat hij bij de komende waterschapsverkiezingen aanvoerder is van Water Natuurlijk.

‘Ik was als jongeman al geïnteresseerd in de natuur. Na de middelbare school ben ik naar de universiteit van Wageningen gegaan waar ik Landinrichting, Ruimtelijke Ordening en Landschapsecologie heb gestudeerd. Toen ik afstudeerde, was de arbeidsmarkt zeer slap en heb ik me op eigen initiatief verdiept in het beheer van wijst gronden. Vanuit die interesse heb ik halverwege de jaren ’90 op persoonlijke titel meegedaan aan de waterschapsverkiezingen. Destijds werd het algemeen bestuur nog enkel bevolkt door agrariërs en ondernemers. Als reactie daarop had de Brabantse Milieufederatie een ‘groene’ lijst van kandidaten die op persoonlijke titel meededen aan de verkiezingen. De waterschappen werden nog indirect gekozen door de betrokken gemeenteraden. Ik ben destijds gekozen dankzij de SP in Uden en de VVD in Veghel. De SP vanwege mijn inzet voor het IVN en de VVD omdat de fractieleider ook in Wageningen had gestudeerd. Hij wilde graag iemand met cultuurtechnische kennis van water in het waterschap. Overigens was de macht van de agrariërs in die tijd nog zo groot dat er voor mijn ideeën geen plek was. Pas in 2005 werd ik loco dijkgraaf van het dagelijks bestuur Aa en Maas.’

Water Natuurlijk opgericht in 2008

‘Sinds 2008 worden de waterschappen direct gekozen door de burger via een lijstenstelsel. In hetzelfde jaar werd Water Natuurlijk opgericht door Natuurmonumenten, milieufederaties, provinciale landschappen, Sportvisserij Nederland en de Kanobond. Zeg maar iedereen die geen agrariër of ondernemer is. Overigens zijn er door die diversiteit binnen onze “club” intern ook tegenstellingen, met name over de hoe vraag.’
‘Is met de opkomst van Water Natuurlijk de macht van de agrariërs en ondernemers vermindert? Niet helemaal. Via het CDA en de VVD – die ook aan de waterschapsverkiezingen meedoen – hebben de agrariërs en ondernemers nog steeds een hele dikke vinger in de pap. Bovendien zijn zeven van de dertig zetels in het waterschap geborgd. Drie voor agrariërs, drie voor ondernemers en één voor een vertegenwoordiger terreinbeheer en boslandschap.’
‘Het dagelijks bestuur van het waterschap Aa en Maas wordt gevormd door één vertegenwoordiger van de geborgde leden, één afgevaardigde van het CDA, één van Water Natuurlijk en één van de VVD.’

Onafhankelijk van provincie

Als ‘Water Natuurlijk’ worden wij ondersteund door D66, GroenLinks en een beetje door de SP. Die zijn namelijk tegen de waterschappen als instituu. In Brabant hebben we een goede band met de ChristenUnie, maar dat is niet in het hele land het geval. Ook met de Partij voor de Dieren hebben we contact, maar zij kunnen zich niet vinden in onze connectie met de sportvisserij. Zij doen dus zelfstandig mee.’
‘Ik ben blij dat het waterschap onafhankelijk is van de provincie. Onder provinciaal bestuur zouden onze meerjaren-trajecten toch teveel onderhevig zijn aan de vierjarige politieke veranderingen. We werken wel goed samen met de provincie. Bijvoorbeeld met betrekking tot de ecologische verbindingszones, de wad- en natuurparels en de verandering van de buitengebieden. De provincie is wel officieel toezichthouder van de waterschappen en draagt er zorg voor dat het werk van de verschillende waterschappen op elkaar is afgestemd.’

Droogte in toekomst grotere bedreiging dan wateroverlast

Ook in de waterschappen spelen politieke voorkeuren een rol: ‘De belangrijkste knelpunten bevinden zich op het vlak van de waterveiligheid. Door de klimatologische veranderingen, stijgt de zeespiegel, verzakt Nederland, zijn de deltahoogten niet meer dezelfde als die van vijftig jaar terug en moeten we aan de slag met de waterkeringen. Iedereen in het waterschap vindt schoon water nodig. Maar in hoeverre is schoon ook echt schoon? Daarin verschillen het CDA en Water Natuurlijk van mening.
De agrariërs en dan ook het CDA zijn bijvoorbeeld voorstander van het ‘aanvoeren’ en ‘wegjassen’ van water. Water Natuurlijk is voor een meer drassige grond, maar de agrariër wil geen aardappelen op natte grond. Maar de praktijk wijst uit dat er voor de boer pas een probleem ontstaat wanneer er grote droogte heerst, zoals de zomer van 2018. Dan moet er water aangeleverd worden. Maar de agrariër ziet alleen maar wateroverlast. Wetenschappelijke berekeningen laten zien dat het watertekort in de toekomst voor het boeren funester is dan een wateroverschot. Maar daar willen zij niet aan. Dat heeft er ook mee te maken dat je wateroverlast binnen drie dagen ziet wanneer de beken overstromen. Maar een watertekort is een proces van maanden en veelal niet direct zichtbaar. Het heen en weer zeulen met water zoals dat nu gebeurt, komt voor een groot deel ten laste van de burger. Water Natuurlijk pleit voor een natuurlijke ‘sponswerking’ van het land.’

Natuur en agrariërs in evenwicht

‘In de Maashorst lijken de agrariërs dit wel te begrijpen. Daar lag vroeger een grote sloot dwars door het gebied. Deze moest twee of drie bedrijven aan de Zeelandse kant ontwateren. Hiervoor werd dan een-derde van de Maashorst leeg getrokken. Die sloot hebben we voor de helft dichtgegooid en de andere helft hebben we laten verontdiepen. De betrokken agrariërs hebben we een pomp gegeven waarmee ze het overschot aan water in de Maashorst kunnen pompen. Inmiddels hebben we de grondwaterstand aldaar 50 centimeter kunnen verhogen. Het leuke van deze opzet is dat het water in die natuurlijke kernen wordt vastgehouden en langzaam naar de flanken wordt gedreven. De beekjes vanuit die flanken komen vervolgens ten goede aan de landbouwers in deze gebieden. Zo hebben we een spaarpot van water gecreëerd die later benut kan worden bij droogte.’

Problemen verkeerd getackeld

De Groot vertegenwoordigt nadrukkelijk de belangen van milieu en natuur. Toch ligt hij – naar eigen zeggen – niet slecht bij de agrariërs. ‘Ik sta niet te boek als een milieuactivist. Ik kijk ook altijd naar de implicaties van de landbouwer. Of zij er niet te veel nadeel bij hebben. Ik wil zowel de natuur als de landbouwer bedienen en dat is in het voorbeeld in de Maashorst uitstekend gelukt. Tegelijkertijd kan het niet zo zijn dat iedereen altijd en overal profijt van heeft. De natuur en het milieu moeten leidend zijn. Tenminste, als je wilt dat je kleinkinderen op termijn niet omkomen door hittestress. Klimaatverandering heeft allerlei effecten en de daaraan gekoppelde problemen hebben we verkeerd getackeld. Al die afvoermachines uit de ruilverkavelingtijd bijvoorbeeld zijn ook letterlijk niet meer van deze tijd. Wij willen er op de hoge zandgronden met allerlei stuwtjes en dammetjes en de meest simpele maatregelen voor zorgen dat het water nooit minder dan 40-50 centimeter (onder het – red.) maaiveld staat. Nogmaals: droogte wordt in de toekomst een groter probleem dan wateroverlast.’

Grote rol waterschappen in klimaatdiscussie

Volgens De Groot is er in het klimaatdebat een grote rol weggelegd voor de waterschappen: ‘Wij vinden als waterautoriteit dat wij in de klimaatdiscussie een initiërende en stimulerende positie moeten innemen. Dat geldt niet alleen voor klimaatverandering, maar ook voor waterkwaliteit. Want ons derde thema is ‘schoon water’. Wij vinden dat water schoon én gezond moet zijn. Van het water, dat wij hier lozen, maken ze in Rotterdam via bekkens in de Biesbosch drinkwater. De bevissing moet ook van hetzelfde water. Dus het afwentelen van problemen, daar zijn wij niet zo van. Verder is het een nieuwe prioriteit om medicijnresten uit het water te krijgen. Daar zijn eigenlijk geen normen voor. De VVD stelt dat als er geen normen voor zijn, bedrijven er ook niets aan hoeven te doen. Wij vinden dat wij een verantwoordelijkheid hebben voor schoon en gezond water.’

Van waterschap tot omgevingschap

‘Wij zijn de enige organisatie die zich integraal druk maakt om waterkwaliteit. Verschillende organisaties bemoeien zich met een deelgebied van schoner water. Medicijnresten is vooral een ‘governance’ probleem en geen technisch probleem Als waterschap zou je ervoor kunnen kiezen om elke zuivering in te richten met een koolstoffilter. Dat kost ons ongeveer 5 miljoen euro. Terwijl we ongeveer 50 miljoen aan waterkwaliteit besteden en ongeveer 60 miljoen aan waterkwantiteit en waterkering. Dat is nog geen 10% duurder, maar je haalt er wel 80% van de medicijnresten uit en andere stoffen zoals bio-plastics. Dat is een politieke keuze. De waterschappen kunnen zich in de optiek van Water Natuurlijk meer en meer omvormen tot omgevingschappen. We kijken immers ook naar, bodem, ruimte, landschap en cultuurhistorie. Helaas zeggen partijen als CDA en VVD dat we ons als waterschap meer moeten beperken tot kerntaken en dan heb je meer een kostendiscussie dan een ambitiediscussie.’

Water Natuurlijk is geworteld in de regio

Door in 2015 de waterschapsverkiezingen te koppelen aan de provinciale verkiezingen is er het één en ander verandert: ‘Dat scheelt ons als pure waterschappartij duizenden stemmen. In 2009 waren wij op dertig stemmen na net zo groot als het CDA, maar dat is niet meer. De gemiddelde burger kent ons niet, maar wel die grote landelijke partijen. Al gaat dat toch ook niet op voor alle gemeenten. In Uden bijvoorbeeld hadden wij tijdens de laatste verkiezing 44% van de stemmen. Ook vind ik het jammer dat je met die koppeling tevens wordt gekoppeld aan landelijke issues. Want de eerste kamer wordt gekozen door de provinciale staten en die eerste kamer is nodig voor de wetgeving van het kabinet. Dan zie je dat zo’n CDA zich tegen natuur- en milieumaatregelen keert. Dat zou een linkse hobby zijn. En dan kunnen ze voor de waterschappen natuurlijk niet voor een tegenovergestelde insteek kiezen. Dat is lastig. Maar gelukkig zijn we met Water Natuurlijk zeer goed geworteld in de regio. We hebben een netwerk van zo’n tweeduizend mensen. In de sportvisserij, IVN, KNNV, de club van boswachters, het Brabants Landschap, lokale partijen. Dáár moeten we het toch van hebben. Dus over het geheel genomen vind ik die koppeling prima. De opkomst is nu veel hoger dus ook het mandaat dat we hebben.’

Pragmatisch aanpakken

Volgens De Groot zijn natuur en milieu niet per definitie linkse onderwerpen: ‘Het gaat om leefbaarheid en gezondheid voor en van toekomstige generaties. Dat is van levensbelang. Geen hobbyproject van een handjevol milieuridders, al mogen die uiteraard wel meepraten. Wat is er gebeurd met het Christelijke Rentmeesterschap? De VVD heeft in het verleden twee belangrijke voorvechters voor het milieu voortgebracht: Pieter Winsemius en Ed Nijpels. Geen van beiden linkse rakkers. Maar ook vooraanstaande CDA leden als Cees Veerman en Herman Wijffels hebben zich voor deze zaak ingezet. Zelfs Gerrit Braks heeft in zijn tijd meer voor de natuur betekent dan veel mensen denken. Hij is immers degene die de ecologische hoofdstructuur heeft geïnitieerd! Jammer dat dat later door de CDA-er Bleeker weer helemaal is ontmanteld. Maar nogmaals: milieubeleid is geen links paradepaardje, maar bittere noodzaak. En het aardige van het waterschap in dit kader is dat wij niet blijven hangen in ideologische discussies, maar daadwerkelijk actie ondernemen. Wanneer wij klaar zijn met polderen, gaat de spa in de grond en wordt die beek gewoon verlegd. Hoe pragmatisch wil je het hebben?’

Lees ook: ‘Woensdag 6 maart organiseert Debatcentrum De Grens Politiek Café‘

Privacyverklaring Debatcentrum De Grens