Wat is de waarde van ‘kunst & cultuur’ voor een gemeenschap?
Gastcolumn door Jan Wouda, directeur Theater Markant
We zijn tegenwoordig gewend om tegen cultuur en kunst aan te kijken als een kostenpost. Op de grote winst en verliesrekening van de maatschappij staat, in Nederland althans, altijd een vet minteken: het kost geld.
Het levert in ieder geval voldoende op…
In de wereld van snelle effecten en korte termijn beleidsvoering (winst moet snel, het resultaat moet vooral concreet en korte termijn) moeten de cultuur zich dubbel verantwoorden.
Ja, cultuur zonder ondersteuning van landelijke, provinciale of gemeentelijke middelen is onmogelijk. Het cultuurproduct is arbeidsintensief en daardoor duurder als een “fast consumer product” uit een lage lonenland als China. En de waarde is ook nog eens niet direct in Euro’s uit te drukken.
Cultuur moet zich verantwoorden op de toegevoegde waarde. Wat levert dat bezoek aan de Pul de bezoeker en de gemeenschap op?
Hoeveel “rijker” wordt je van een bibliotheekbezoek of een cultuurcursus bij Kunst & Co? Wat krijg ik nou precies terug voor de prijs van dat theaterkaartje bij Markant?
De wetenschap is hier al langer mee bezig.
Muziek beluisteren of zelf spelen helpt mensen bij hun cognitieve ontwikkeling, hun lange termijn geheugen en . Een kind dat beter gaat leren en de aanwezige intelligentie ontwikkelt, heeft een gelukkiger leven en draagt onmetelijk veel bij aan de maatschappij. Als Andre Rieu de Limburgse kinderen naar de muziekschool stuurt profiteert de hele provincie Limburg daar van.
Muziek is ook emotie. Een oud liedje raakt ons en brengt ons terug in de tijd, net als geuren. Muziek raakt emoties die we als rationele wezens vaak wat op de achtergrond houden.
Volwassen worden op de planken:
In mijn vorige theater mocht ik ooit een rondleiding geven aan een groep kinderen die met een aantal begeleiders een theater mochten bekijken. Kinderen met behoorlijk grote rugzakjes die op sociaal en financieel gebied buiten hun schuld achterop waren geraakt.
Het enige dat ik had klaar gezet was een microfoon en een technicus voor wat lichteffecten.
Toen ik met ze het podium opliep durfde de eerste een klein hallo hallo te laten klinken door de microfoon. Toen de eerste over deze drempel was ging het los. De kinderen begonnen te joelen, gekke geluiden te maken en zich in het licht eventjes die ster te voelen. Die ster waarvan ze droomden, een droom die nu even heel bereikbaar leek.
Nadat iedereen was uitgeraast durft het meest verlegen meisje de microfoon te pakken. Ze begint een liedje dat ze zelf bedacht heeft en dat over gepest worden gaat. Begeleiders, ik en de kinderen kijken elkaar aan om dit onverwachte hartverscheurende lied. Letterlijk
kippenvel om te zien hoe een verborgen talent kan ontluiken en kinderen zelfrespect, eigenwaarde en de durf geeft om zich weerbaar te maken en ontplooien.
Toneel maakt bespreekbaar
Toneel, film en beeldend theater maken zaken los, durven taboes en lastige thema’s te bespreken en raken meer dan andere media de kern van de zaak. Wat deden Turks Fruit, Virginia Woolf of De Verleiders (toneel over bankschandalen) met hun publiek? Wir Kinder vom Bahnhof Zoo zette de soms onbereikbare jeugd aan om eens dieper na te denken over drugsgebruik, eenzaamheid.
Geluk is een vol theater, of een volle Pul.
We voelen ons goed bij goede kunst, zowel bij de moeilijker klassieke muziek als bij Andre Hazes. De ervaring van de beleving maakt al gelukkig, net als het collectief beleven van dat concert of dat stuk.
Wie een ervaringsaankoop doet, bijvoorbeeld een concertbezoek, of wie een materiele geluksaankoop doet, bijvoorbeeld parfum kopen, wie beleeft een week na de aankoop nog het geluk er van?
Juist, de bezoeker van de belevenis.
Wie kunst en cultuur zie als een kostenpost op de lokale of landelijke begroting doet er goed aan om de waarde die cultuur vertegenwoordigt niet meteen in geld uit te drukken maar eerder te kijken naar de meerwaardes zoals zo juist beschreven. Onbetaalbare ervaringen.
Overigens, ook economisch levert cultuur veel op. Werkgelegenheid, een goed woon en werk klimaat, een plaats om trots op te zijn in plaats van een stad die leeg loopt. Het voert nu te ver die opbrengst verder te kapitaliseren, dan doen we een andere keer.
Ik ben een trotse Udenaar geworden want al die faciliteiten hier en al die talenten en initiatieven zijn hier op een goed niveau aanwezig.
Lees ook de column van Mark van de Veerdonk
Schrijf je in voor de nieuwsbrief!
En krijg het boek ‘Zoete inval. Als in Uden de pot kookt, bloeit de vriendschap’ cadeau!
