De voedselketen: framen of geframed worden
Heksensabbat, Jacques de Gheyn (II) (toegeschreven aan atelier van), naar Jacques de Gheyn (II), 1608 – 1612. Rijksmuseum.
De voedselketen: framen of geframed worden – Politiek rechts is niet zo goed bedreven in het bedenken van oplossingen, maar des te beter in marketingcommunicatie. Met framing als een veelgebruikt instrument. Zo gauw politiek rechts zich bedreigd voelt, gaan ze in de framing-modus.
Dat overkwam bijvoorbeeld Sigrid Kaag toen ze bij de tweede kamer verkiezingen van 2021 een uitstekend resultaat behaalde en door fouten van demissionair en tegelijkertijd toekomstig premier Rutte in feite de dienst uitmaakte in het laatste kabinet met zijn naam.
Direct begon politiek rechts Kaag neer te zetten als een valse, hooghartige vrouw met een missie om álle rechtschapen rechtse mannen te castreren. Waar deed ze hen toch aan denken? … vrouw … zelfbewust … intelligent … welbespraakt … onvervaard … och ja, natuurlijk: een heks!
Paraat met fakkels
Van dat beeld of die beeldspraak werd veelvuldig gebruik gemaakt, met name op sociale media. Hadden we in de periode tussen grofweg 1450 en 1750 geleefd, dan was Sigrid Kaag onherroepelijk op de brandstapel beland. Niet voor niets droegen ‘de mensen’ tijdens hun protesten tegen haar fakkels met zich mee. Als waren ze paraat om het opgestapelde hout onder de bewindsvrouw te ontsteken.
Frans framen
Het ‘gevaar’ Kaag was nog niet geweken of daar was alweer een nieuwe bedreiging in de persoon van Frans Timmermans. Hij had die verdraaide linksen immers aan een stevige overwinning geholpen in Europa en vervolgens als Eurocommissaris veel succes gehad met z’n Green Deal. Hoogste tijd om Frans eens stevig te framen.
Een non-valeur
Helaas is de eerwaarde Frans iets te zwaarlijvig om geloofwaardig plaats te laten nemen op een bezemsteel. Zelfs denkbeeldig knakt dat. Maar hij heeft wél alle trekken van een baardige duivel. Geïncarneerd als een volgevreten, kwaadaardige kabouter. Een mateloos zelfzuchtig en volstrekt onbetrouwbaar type. Een non-valeur bovendien die een gigantisch paleis bewoond, dat is opgebouwd met het oneigenlijk verkregen geld van hardwerkende, rechtschapen rechtse mannen.
Alweer een succesvol frame
En zie, wederom werkte het frame. Zelfs linkse mensen begonnen de joviale, behoorlijk ijdele, maar volstrekt integere Limburger te wantrouwen. Het doel om GroenLinks-PvdA tot de grootste partij in dit land te maken, mislukte. Die eervolle plaats ging naar de PVV.
Grappig genoeg gebruikte Rutte het frame na de verkiezingen nog een keer om het VVD-straatje schoon te vegen: Mensen zouden zó vreselijk bang voor Timmermans zijn geweest, dat ze voor Wilders hadden gekozen. Dus niet omdat zijn VVD de deur naar die beroeps stokebrand had opengezet.
Sinterklaas
Voor zover ik weet gaat het framingmodel van rechts gaat terug tot een verkiezingsdebat in ’73 toen VVD’er Hans Wiegel – zittend aan een lange tafel – wees naar de PvdA’er Joop den Uyl en zei: ‘Sinterklaas bestaat, hij zit dáár!’
Die uitspraak was het startschot van het frame ‘linkse partijen zijn potverteerders’. Tot in het begin van de jaren ’90 werden problemen van financiële aard toegeschreven aan één kabinet Den Uyl, dat al in ’77 aan z’n einde kwam.
De ideologische veren
Het opmerkelijke is dat als je naar de cijfers kijkt dat ene kabinet Den Uyl vele malen zuiniger was dan de kabinetten ervoor en erna. Inclusief het kabinet Van Agt-Wiegel! Maar de framing werkte zo goed dat PvdA partijleider Wim Kok tijdens zijn Den Uyl lezing in 1995 beweerde dat ‘het afschudden van de ideologische veren (…) in bepaalde opzichten ook een bevrijdende ervaring kon zijn’.
Wellicht zei hij dit mede in de onbewuste hoop dat de PvdA daarmee ook het frame van de ‘onverantwoordelijke potverteerder’ van de partij af te schudden.’
Dat laatst zullen we uiteraard nooit zeker weten. Zeker is wel dat ‘Links’ in al die jaren nog steeds geen antwoord heeft gevonden op de frames van rechts. Maar misschien is dat wel een goed teken …
Lees ook: Misschien moeten ‘de mensen’ beter naar politici gaan luisteren!
Schrijf je in voor de nieuwsbrief!
En krijg het boek ‘Zoete inval. Als in Uden de pot kookt, bloeit de vriendschap’ cadeau!
