Politici liegen over immigratie! – Het ontsnappen aan armoede, geweld en de klimaatcrisis zijn belangrijke factoren voor (im)migratie. Maar de belangrijkste drijfveer zijn de rijke samenlevingen die goedkope arbeid eisen.
Het lijkt erop dat we in tijden van ongekende massamigratie leven. Beelden van mensen uit Afrika opeengepakt in niet-zeewaardige boten die wanhopig proberen de Middellandse Zee over te steken, asielzoekers die het Kanaal oversteken naar Groot-Brittannië en ‘karavanen’ van migranten die de grens tussen Mexico en de VS proberen te bereiken; de verschillende feiten lijken allemaal de vrees te bevestigen dat de mondiale migratie uit de hand loopt.
De absorptiecapaciteit van westerse landen
Een giftige combinatie van armoede, ongelijkheid, geweld, onderdrukking, klimaatverandering en bevolkingsgroei lijkt steeds meer mensen uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika ertoe aan te zetten wanhopige reizen te ondernemen om de kusten van het rijke westen te bereiken. Dit alles resulteert in het populaire idee van een ‘migratiecrisis’ die drastische tegenmaatregelen vereist om te voorkomen dat er in de toekomst enorme golven mensen arriveren, die blijkbaar de absorptiecapaciteit van westerse samenlevingen en economieën te boven gaan.
Internationale migratie halve eeuw stabiel op 3%
Desondanks is er echter geen wetenschappelijk bewijs dat de bewering ondersteunt dat de mondiale migratie versnelt. Internationale migranten vormen ongeveer 3% van de wereldbevolking, en dit percentage is de afgelopen halve eeuw opmerkelijk stabiel gebleven.
Illegale immigratie loopt niet uit de hand
Op dezelfde manier is de migratie van vluchtelingen veel beperkter dan politieke retoriek en mediabeelden suggereren. Ongeveer 10% van alle internationale migranten zijn vluchtelingen, wat neerkomt op 0,3% van de wereldbevolking. Hoewel de vluchtelingenstromen afhankelijk van de mate van conflicten sterk fluctueren, zijn er geen aanwijzingen voor een stijgende trend op de lange termijn. Ongeveer 80-85% van de vluchtelingen blijft in de herkomstregio’s. En ook dat aandeel is de afgelopen decennia redelijk stabiel gebleven. En er is geen bewijs dat de illegale migratie uit de hand loopt. Sterker nog: de grote meerderheid van de migranten die van het mondiale zuiden naar het mondiale noorden verhuizen, blijft zich legaal verplaatsen. Negen op de tien Afrikanen verhuizen bijvoorbeeld legaal naar Europa, met paspoorten en papieren in de hand.
Conventionele opvatting migratie klopt niet
Het bewijs zet ook de algemene opvattingen over de oorzaken van migratie op zijn kop. De conventionele opvatting is dat migratie van zuid naar noord in wezen het gevolg is van armoede, ongelijkheid en geweld in de landen van herkomst. Vandaar het populaire idee dat armoedebestrijding en ontwikkeling de enige langetermijnoplossingen voor migratie zijn.
Migratie is een investering in welzijn
Deze veronderstelling wordt echter ondermijnd door bewijsmateriaal dat aantoont dat de migratie toeneemt naarmate arme landen rijker worden. Dit komt omdat stijgende inkomens- en opleidingsniveaus, naast verbeteringen in de infrastructuur, de mogelijkheden en ambities van mensen om te migreren vergroten. In plaats van de stereotiepe ‘wanhopige vlucht uit de ellende’ is migratie in werkelijkheid over het algemeen een investering in het welzijn van gezinnen op de lange termijn en vergt het aanzienlijke middelen. Armoede berooft mensen feitelijk van de middelen die nodig zijn om zich over lange afstanden te verplaatsen, laat staan om continenten over te steken.
De meest kwetsbare mensen kunnen helemaal niet verhuizen
Dit is ook een van de vele redenen waarom – in tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen – het niet waarschijnlijk is dat de ineenstorting van het klimaat massale bewegingen van ‘klimaatvluchtelingen’ zal veroorzaken. Uit onderzoek naar de gevolgen van droogtes en overstromingen blijkt dat de meeste mensen dicht bij huis zullen blijven. Het is zelfs zo dat de meest kwetsbare mensen het meest waarschijnlijk in de val komen te zitten en helemaal niet meer kunnen verhuizen.
De meeste migranten komen uit middeninkomenslanden
Het is geen toeval dat de meeste migranten afkomstig zijn uit middeninkomenslanden zoals India en Mexico. De paradox is dat elke vorm van ontwikkeling in de armste landen van de wereld – zoals in Afrika bezuiden de Sahara – daarom waarschijnlijk hun toekomstige emigratiepotentieel zal vergroten.
Legale migratie naar ‘Westen’ is wel gegroeid
Ondanks dat de mondiale gemiddelden stabiel blijven, valt het echter moeilijk te ontkennen dat de legale immigratie naar de VS, Groot-Brittannië en West-Europa de afgelopen decennia is gegroeid. De frequente ontevredenheid die dit heeft veroorzaakt, ging gepaard met herhaalde oproepen tot minder en meer gecontroleerde of selectievere immigratie.
Hard optreden mist doel
Maar het harde optreden aan de grenzen heeft deze doelstellingen duidelijk niet bereikt of heeft de problemen zelfs verergerd. Domweg omdat ze niet gebaseerd waren op een goed begrip van hoe migratie werkelijk werkt. De belangrijkste reden is dat dit beleid de belangrijkste grondoorzaak van migratie negeerde: de aanhoudende vraag naar arbeid.
Niet armoede veroorzaakt migratie …
De misleidende bewering dat armoede migratie veroorzaakt, verhult het feit dat de vraag naar arbeid sinds de jaren negentig de belangrijkste motor is geweest van de groeiende immigratie naar westerse landen. Het wijdverbreide onderwijs, de emancipatie van vrouwen en de vergrijzing van de bevolking hebben geleid tot tekorten aan lager opgeleide arbeidskrachten. Dit gegeven heeft een groeiende vraag naar arbeidsmigranten in sectoren als de landbouw, de bouw, de schoonmaak, de horeca, het transport en de voedselverwerking aangewakkerd. Zonder een dergelijk chronisch tekort aan arbeidskrachten zouden de meeste migranten niet zijn gekomen.
Politieke showmanship om schijn van controle te creëren
Maar dit is geen natuurlijk proces geweest. In plaats daarvan is het een baan die is aangemoedigd door tientallen jaren van beleid gericht op liberalisering van de economie en de arbeidsmarkt, waardoor de groei van onzekere banen is ontstaan die lokale werknemers niet willen aannemen. Politici van links tot rechts kennen deze realiteit, maar durven dit niet toe te geven, uit angst gezien te worden als ‘soft tegen immigratie’. Ze kiezen ervoor om stoer te praten en terug te grijpen naar daden van politiek showmanschap die een schijn van controle creëren, maar die in feite als een rookgordijn fungeren om de ware aard van het immigratiebeleid te verbergen. Onder deze huidige regeling worden steeds meer migranten toegelaten en wordt de tewerkstelling van werknemers zonder papieren algemeen getolereerd omdat zij cruciale arbeidstekorten opvullen.Politici hebben een oogje dichtgeknepen, zoals blijkt uit het bijna lachwekkend lage niveau van handhaving op de werkplek.
Politici met moed
Om te breken met deze erfenis van mislukt beleid moeten politici de moed verzamelen om een eerlijk verhaal over migratie te vertellen. Dat het een fenomeen is waar sommige mensen meer profijt van hebben dan anderen. Dat het voor sommigen nadelen kan hebben, maar niet meer weg te denkenis. En dat er geen eenvoudige oplossingen zijn voor complexe problemen.
Fundamentele keuzes nodig
Er moeten fundamentele keuzes gemaakt worden. Willen we bijvoorbeeld leven in een samenleving waarin steeds meer werk – transport, bouw, schoonmaak, zorg voor ouderen en kinderen, voedselvoorziening – wordt uitbesteed aan een nieuwe klasse van bedienden die voornamelijk uit migrerende werknemers bestaat? Willen we een grote landbouwsector die deels afhankelijk is van subsidies en voor de noodzakelijke arbeid afhankelijk is van migranten? De huidige realiteit laat zien dat we debatten over immigratie niet kunnen scheiden van bredere debatten over ongelijkheid, arbeid, sociale rechtvaardigheid en – belangrijker nog – het soort samenleving waarin we willen leven.
Bron: The Guardian
Lees ook: De cijfers over de Nederlandse immigratiestromingen op een rij
Schrijf je in voor de nieuwsbrief!
En krijg het boek ‘Zoete inval. Als in Uden de pot kookt, bloeit de vriendschap’ cadeau!
